Jak zatrudnić kierowców z Europy Wschodniej

Zatrudnienie w Polsce jest dostępne nie tylko dla obywateli posiadających polskie zezwolenie na pobyt, ale również dla kierowców z krajów wschodnich.

Wynika to z zapotrzebowania na przedstawicieli tego zawodu, możliwości legalizacji zatrudnienia oraz stosunkowo prostego procesu zatrudniania. Poniżej przyjrzymy się bliżej, jak przebiega proces zatrudnienia, podkreślając wymagania kwalifikacyjne i inne szczegóły.

Od czego zacząć?

ZMPD (Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Drogowych) wykazuje ogromny niedobór kierowców posiadających uprawnienia do kierowania pojazdami o masie powyżej 3,5 tony. Według organu, kraj potrzebuje 30.000 kierowców rocznie. Problem ten jest również charakterystyczny dla granicy na Zachodzie, gdzie głównym kontyngentem są pracownicy z Polski.

Ważne

Niedobor wykwalifikowanych kierowców sprawia, że firmy szukają alternatyw i rekrutują pracowników z innych krajów. Nie jest to łatwe ze względu na specyfikę prawodawstwa i problemy ze znalezieniem odpowiedniej luki w zatrudnieniu. Mimo to kierowcy z Ukrainy, Białorusi i Rosji z powodzeniem znajdują pracę w Polsce.

Proces zatrudnienia składa się z kilku etapów:

1. Znalezienie kierowcy z odpowiednimi kwalifikacjami i doświadczeniem.
2. Przejście badań lekarskich i psychologicznych.
3. Zgłoszenie przyszłego pracownika do badań na terenie Polski.
4. Otrzymanie wyniku i podjęcie dalszych decyzji.

Na podstawie wyników testu istnieją dwie opcje:

1. Zalegalizowanie osoby do pracy poza Unią Europejską.
2. Uzyskanie niezbędnych kwalifikacji, a następnie ich potwierdzenie w dziedzinie transportu.

Poniżej przedstawiamy każdy z możliwych kroków w sposób bardziej szczegółowy.

Uzyskanie kwalifikacji

Poniższe kroki opierają się na dyrektywie Unii Europejskiej nr 2003/59/WE. Dyrektywa ta określa zasady dotyczące etapów przygotowania i kwalifikacji kierowców niektórych pojazdów używanych do przewozu towarów i osób. Zgodnie z prawem, kierowca musi być przeszkolony (w regularnych odstępach czasu) i wykwalifikowany do wykonywania zawodu.

Powód tak surowych wymagań jest oczywisty - poprawa bezpieczeństwa na drogach poprzez podniesienie umiejętności prowadzenia pojazdów przez pracownika. Kursy szkoleniowe odbywają się co pięć lat. Wymagania dotyczące podnoszenia kwalifikacji pełnych i przyspieszonych są następujące:

1. Pobyt w kraju przez sześć miesięcy (185 dni) lub dłużej z powodów osobistych lub związanych z pracą.
2. Brak obywatelstwa jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej.
3. Świadczenie usług transportowych w firmie z polską rejestracją.
4. Brak przeciwwskazań zdrowotnych psychicznych i fizycznych.

Wstępne szkolenie kierowców w celu zdobycia podstaw, a następnie kursy okresowe w celu uzyskania wymaganych kwalifikacji. Nie ma wymogu ukończenia 185-dniowego okresu obecności na zajęciach.

Istnieje możliwość ukończenia fazy szkoleniowej, jeśli posiadasz wizę lub pozwolenie na prowadzenie działalności w danym kraju. Konieczna jest również chęć kontynuowania współpracy z firmą oraz posiadanie niezbędnej dokumentacji.

Kwalifikacja wstępna

Po otrzymaniu wiedzy teoretycznej kierowca przystępuje do testu, który potwierdza utrwalenie materiału. Od 4 kwietnia 2015 r., po nowelizacji ustawy Prawo o ruchu drogowym, wymiana zagranicznego prawa jazdy na prawo jazdy lokalne odbywa się przy udziale osoby uprawnionej (funkcjonariusza starostwa). Równocześnie sporządzany jest odpowiedni protokół.

Do wymiany musi być spełniony jeszcze jeden warunek. Przedstawiciel firmy zatrudniającej musi sporządzić i wręczyć pracownikowi wniosek o zatrudnienie lub formalną współpracę. Wprowadzany jest kod 95 i data wykonania pracy przez pracownika. Dane te są wykorzystywane jako certyfikat unijny i potwierdzają kwalifikacje pracownika.

Czas trwania szkolenia zaawansowanego jest różny:

• Poziom początkowy - 280 godz.
• Poziom dolny - 140 godz.

Przekwalifikowanie

Potrzeba przekwalifikowania się jest określana przez następujące czynniki:

• w dniu kwalifikacji;
• kategoria prawa jazdy;
• pełną liczbę lat posiadanego przez pracownika prawa jazdy.

Szkolenie to obejmuje:

• teoria - 30 h, czas zajęć - 45 m;
• szkolenie praktyczne - 30 godzin.

W odróżnieniu od szkolenia omówionego powyżej, przekwalifikowanie nie obejmuje testowania. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, kierowca nieposiadający obywatelstwa UE i polski pracownik muszą mieć identyczne kwalifikacje. Po otrzymaniu certyfikatu możliwe jest uzyskanie pełnego prawa jazdy.

Legalizacja pracownika

Druga metoda polega na zalegalizowaniu kierowcy, który nie posiada obywatelstwa UE i wprowadzeniu go w obszar prawny kraju. Ustawa z dnia 12.06.2012 r. określa konsekwencje dla pracodawców, którzy naruszają zasady zatrudniania osób z innych krajów (spoza UE). Grozi za to kara grzywny od 3 do 5 tys. zł lub pozbawienia wolności do lat 3.

Dlatego też pracodawca i pracownik muszą przejść przez wszystkie etapy rejestracji, biorąc pod uwagę obowiązujące przepisy. Zezwolenie na pracę jest udzielane na podstawie aktywnej wizy lub zezwolenia na pobyt oraz karty pobytu (wydawanej na podstawie ww. dokumentu).

Jak zarejestrować pracownika: instrukcje

Proces rejestracji kierowcy składa się z kilku etapów:

• Złożenie wniosku o wydanie opinii przez głównego egzaminatora (jeśli jest to wymagane).
• Złożenie wniosku do lokalnego Centrum Zatrudnienia (ERC) o przyznanie miejsca pracy.
• Analizowanie listy osób, które są w trakcie zatrudniania przez agencję pracy. Jeśli są wśród nich obywatele, którzy odpowiadają wymaganiom firmy zatrudniającej, rozpoczyna się proces rekrutacji.
• Porównanie wynagrodzeń oferowanych przez firmę z wynagrodzeniami wypłacanymi przez tę samą firmę lub w tej samej dziedzinie działalności.
• Wydanie zgody na zatrudnienie cudzoziemca, jeżeli w ciągu 2 tygodni od daty złożenia wniosku nie zostanie znaleziony odpowiedni kandydat.

Ostateczna decyzja jest wysyłana do pracodawcy. Pozwala to na pokrycie braków kadrowych poprzez zatrudnienie cudzoziemców.

Wymagane dokumenty

Wymogi dokumentacyjne dotyczące zatrudnienia cudzoziemca (spoza UE lub EFTA) są określone w odpowiednich ustawach krajowych, rozporządzeniach Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz niektórych województwach. W celu uzyskania dokładnej listy należy zgłosić się do urzędu wojewódzkiego w związku z rejestracją firmy lub na adres siedziby osoby fizycznej-pracodawcy. Ewentualnie można wysłać wniosek do Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego.

Wniosek o zatrudnienie

Za złożenie wniosku o zezwolenie odpowiedzialna jest firma zatrudniająca. Dodatkowe dokumenty:

1. Opinia starosty (jeśli jest wymagana).
2. Dowód uiszczenia opłaty skarbowej (nie może przekraczać minimalnego wynagrodzenia).
3. Dokumenty potwierdzające tożsamość stron: pracodawcy i przyszłego pracownika.
4. Dowód kwalifikacji pracownika (oryginał lub kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem).

W niektórych przypadkach wymagane jest tłumaczenie na język lokalny przez tłumacza przysięgłego.

Przetwarzanie pozwoleń

Zezwolenie na pracę od pracodawcy należy złożyć w 3 egzemplarzach do

1. Urząd Wojewódzki;
2. pracodawca;
3. przyszłego pracownika.

W kolejnym kroku pracodawca i cudzoziemiec sporządzają umowę o pracę. Umowa precyzuje warunki określone w zezwoleniu, które wydawane jest na okres trzech lat z możliwością przedłużenia.

Istnieje pięć kategorii zezwoleń: A, B, C, D i E. Najpopularniejszym typem jest A. Wydawany jest cudzoziemcom w celu podjęcia pracy w Polsce. Pracodawca musi być zarejestrowany, posiadać zakład, oddział i formę organizacyjną na terenie kraju. Odpowiedź na pozwolenie jest udzielana w ciągu 30 dni, a czasami w ciągu 6 dni.

Informowanie właściwych organów

Po uzyskaniu zezwolenia, zalegalizowaniu działalności i podpisaniu umowy, firma zatrudniająca informuje władze i urząd skarbowy o zatrudnieniu nowego pracownika.

Świadectwo kierowcy i szczegóły jego uzyskania

Do pełnego prowadzenia działalności gospodarczej wymagane jest prawo jazdy, które ma inny charakter i cel niż świadectwo kwalifikacji kierowcy. Wymagania dla takiego dokumentu określa Rozporządzenie WE nr 484/2002 z dnia 1.03.2002 r. Stanowi on, że pracownik zagraniczny musi pracować zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi przewozu na terenie Unii Europejskiej.

Aby uzyskać świadectwo kierowcy, firma zatrudniająca musi złożyć wniosek do CTIA, czyli departamentu zajmującego się transportem międzynarodowym. Oprócz wniosku wymagane są następujące dokumenty:

• Licencja wspólnotowa (kopia);
• dokument zatrudnienia, z uwzględnieniem wymogów ustawy o transporcie drogowym (art. 39a)
• świadectwa kompetencji kierowcy, zdrowia psychicznego/fizycznego;
• rezydencja / karta Polaka;
• pozwolenie na pracę;
• dowód ubezpieczenia społecznego (kopia);
• dowód tożsamości (kopia);
• prawo jazdy (kopia);
• czek potwierdzający uiszczenie opłaty skarbowej (ważny od 1 do 5 lat; cena - 10-40 zł).

Wyżej wymienione dokumenty należy przesłać na adres: ul. Polna 69, Warszawa. Jeśli formularz wniosku jest wypełniony poprawnie, a wymagane dokumenty są dostępne, inspektor wręcza świadectwo kierowcy.

Jeśli wystąpią jakiekolwiek problemy, na ich usunięcie będzie jeden tydzień od dnia przekazania ogłoszenia. W przypadku odrzucenia wniosku odwołanie można złożyć w terminie dwóch tygodni od daty otrzymania odpowiedzi.

Uproszczona rejestracja w celu wykonywania pracy bez zezwolenia: zwolnienia

Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21.04.2015 r. obywatele następujących państw mogą pracować w Polsce bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę:

• Gruzja;
• Mołdawia; 
• Armenia;
• Federacja Rosyjska;
• Białoruś;
• Ukraina.

Warunek ten ma zastosowanie, jeśli okres zatrudnienia jest ograniczony do 6 miesięcy w ciągu ostatniego roku. Wyjątek ten działa niezależnie od liczby firm, które zatrudniają cudzoziemca.

Istotą jest to, że pracodawca informuje Centrum Zatrudnienia (biorąc pod uwagę rejestrację/rejestrację) o zamiarze zatrudnienia takiego pracownika. Wniosek musi zawierać następujące informacje:

• okupacja;
• data zatrudnienia
• miejsce pracy
• czas trwania współpracy;
• rodzaj umowy między pracodawcą a pracownikiem
• wynagrodzenie brutto;
• informacje o braku możliwości zatrudnienia polskich pracowników do takiej pracy.

Nie ma opłaty rejestracyjnej. Do wniosku dołączono notę prawną. Musi być podpisany i musi potwierdzać działalność firmy. Rozpatrzenie wniosku trwa od 7 do 21 dni. Jeżeli wniosek zostanie rozpatrzony pozytywnie, wnioskodawca musi być w posiadaniu:

• Wiza uprawniająca do pracy w kraju;
• Zezwolenie na pobyt i karta pobytu.

Następnie pracodawca rejestruje wniosek w systemie UAS i przekazuje go przyszłemu pracownikowi. W przypadku braku wizy, cudzoziemiec ma prawo złożyć wniosek otrzymany od pracodawcy do polskiego konsulatu w celu jej uzyskania.

Dopiero po przyznaniu wizy można formalnie zawrzeć umowę z firmą. Jest ona zawierana w formie pisemnej i podlega warunkom opisanym w deklaracjach. Obowiązkiem pracodawcy jest zapoznanie się z przepisami dotyczącymi zasad pracy i pobytu cudzoziemców.

Co mówi prawo

Warunki zatrudnienia w Polsce są określone w następujących dokumentach:

• Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. "O promocji zatrudnienia i instytucjach rynku" (znowelizowana w 2013 r., poz. 674).
• Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, znowelizowana w 2013 roku (poz. 1414).
• Ustawa z dnia 15.06.2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
• Dyrektywa UE 2003/59/WE "W sprawie wstępnej kwalifikacji i okresowego szkolenia kierowców...". 
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30.08.2006 r. w sprawie powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom bez zezwolenia (poz. 1116).
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21.04.2015 r. w sprawie możliwości zatrudniania cudzoziemców w Polsce bez zezwolenia.
• Rozporządzenie (WE) nr 484/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 1 marca 2002 r. zmieniające rozporządzenia WE nr 881/92 i nr 3118/93 w sprawie wydawania praw jazdy.

Wyniki

Pracodawcy w Polsce odczuwają dotkliwy niedobór kierowców samochodów ciężarowych, co zmusza ich do szukania rozwiązań. Podejmowane są wysiłki, aby uzupełnić ten brak poprzez przejście na kształcenie zawodowe w tej dziedzinie. Były plany uruchomienia pierwszych szkoleń dla kierowców już we wrześniu 2016 roku, ale jak na razie sytuacja jest w zawieszeniu.

Ponadto, obecny proces zatrudnienia może ulec zmianie i stać się bardziej skomplikowany. Polscy parlamentarzyści planują wprowadzić poprawkę, zgodnie z którą pozwolenie na pracę będzie ważne tylko przez sześć miesięcy. Jednocześnie tylko te firmy, które działają na rynku od 12 miesięcy lub dłużej, będą kwalifikować się do uzyskania zezwolenia.

Z drugiej strony, nacisk zostanie położony na ułatwienie wprowadzania kodu 95 do karty kierowcy, tak aby pracownicy zagraniczni nie mieli problemów z policją podczas podróży na terytorium Niemiec i Austrii. Ogólnie rzecz biorąc, rekrutacja kierowców z Europy Wschodniej jest realistyczna, ale najważniejsze jest przestrzeganie zasad i obowiązującego prawa.